مریم کامیار؛ مریم زارع خلیلی؛ سید ابوتراب احمدپناه
چکیده
طراز از جمله منسوجات ارزشمند دوران صدر اسلام است. بر روی طرازها، نام حاکم، تاریخ و نام کارگاه تولیدی، اشعار و جملات قصاری نوشته شده که خود سندی مهم جهت شناخت وضعیت سیاسی- مذهبی است. از مهم‌ترین طرازهای باقی مانده، طرازهای ابریشمی دوران آل‌بویة شهر ری است. شهر ری در مسیر جاده ابریشم قرار داشت و طرازهای ابریشمی به عنوان یکی از رسانه‌های ...
بیشتر
طراز از جمله منسوجات ارزشمند دوران صدر اسلام است. بر روی طرازها، نام حاکم، تاریخ و نام کارگاه تولیدی، اشعار و جملات قصاری نوشته شده که خود سندی مهم جهت شناخت وضعیت سیاسی- مذهبی است. از مهم‌ترین طرازهای باقی مانده، طرازهای ابریشمی دوران آل‌بویة شهر ری است. شهر ری در مسیر جاده ابریشم قرار داشت و طرازهای ابریشمی به عنوان یکی از رسانه‌های قوی در انتقال فرهنگ در بین کالاهای تجاری نقش اساسی داشت. این مقاله بر آن است که نسبت تآثیرگذاری رسانة "طراز" را از طریق تناسبات "نقش" در مجموعة پارچه‌های ری و آسیای میانه، بررسی کند. طرازهای ری، در ترکیب‌بندی متن و نقش پیشرفته بوده، به طوری که به‌نظر می‌رسد سطربندی و تقسیم‌ها از نظام هندسی خاصی پیروی کرده است. نظام هندسی به‌کار برده شده در پارچه‌ها، ترکیب متن و نقوش را تعیین می‌کند. سئوال این پژوهش: انتقال هندسه نقوش پارچه های ایران در مسیر جاده ابریشم و نحوة تنظیم سطور چگونه بوده و از چه اصول هندسی در سطربندی و ترکیب متن و نقش استفاده شده است؟ داده‌های این پژوهش از طریق مطالعات کتابخانه‌ایی جمع-آوری شده و با رویکرد توصیفی-تحلیلی و تاریخی مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج به‌دست آمده نشان می-دهد، از الگوی دقیق ازجمله تناسب ریشة دوم (رادیکال 2) در ترکیب‌بندی و تقسیمات هندسی و همچنین در ترکیب‌بندی نقش و متن استفاده شده است. این الگو در مسیر جاده ابریشم به آسیای میانه انتقال یافته و در پارچه‌های آسیای میانه دیده می‌شود.
